Ο στόχος των επισημάνσεων που ακολουθούν δεν είναι να "φθείρουν" τον θεσμό των πανελλαδικών εξετάσεων και να οδηγηθούμε σε άλλους τρόπους εγγραφής των αποφοίτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, όπως προτείνεται από ορισμένους, στους οποίους είναι αναπόφευκτο να κυριαρχεί η συναλλαγή και το ρουσφέτι αλλά να θωρακίσουν τη λειτουργία του θεσμού.

Τα σημεία που επισημαίνονται, εκτός από αυτό της αντιγραφής, είναι ο τρόπος επιλογής των θεμάτων, τα προβλήματα που δημιουργούνται από τον συνυπολογισμό της προφορικής βαθμολογίας και τις αναβαθμολογήσεις.

1. Η επιλογή των θεμάτων

Τα φαινόμενα προχειρότητας και λανθασμένων θεμάτων στις εξετάσεις έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, με κορυφαία χαρακτηριστικά παραδείγματα τα περσινά λάθη στα Μαθηματικά της Γ΄Λυκείου και στη Φυσική της Β΄Λυκείου. Το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων έχει πολλές φορές βληθεί εξαιτίας της επιπόλαιης επιλογής θεμάτων, ακόμη και εκτός της διδαχθείσας ύλης.

Η επιλογή των θεμάτων είναι ο βασικότερος πυλώνας του συστήματος και θα έπρεπε να γίνεται με αυστηρότατες προδιαγραφές, από έμπειρους θεματοδότες. Η βασικότερη αιτία είναι η αδυναμία στάθμισης των θεμάτων, καθώς η τεράστια εργασία υποδομής, που επί σειρά ετών έγινε στο Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας με τις περίφημες τράπεζες θεμάτων, εγκαταλείφθηκε και δεν προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα.

Η άμεση λύση που μπορεί να δοθεί στο σημερινό πλαίσιο είναι η αύξηση των λυτών από 2 σε 10, γιατί οι λύτες είναι αυτοί που γνωρίζουν εάν ένα θέμα λύνεται ή όχι. Η παρουσία μάλιστα στο σώμα των λυτών και καθηγητών από τα φροντιστήρια θα ήταν μια πράξη υπέρβασης, καθώς οι φροντιστές γνωρίζουν καλά τι περιλαμβάνει η ύλη κάθε μαθήματος κι εκτός αυτού, διαθέτουν πολύτιμη εμπειρία ετών, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί.

2. "Παραμορφώσεις" από την προφορική βαθμολόγηση

Αν έχουμε δυο μαθητές βαθμολογικά ισοδύναμους, δηλαδή με την ίδια γραπτή βαθμολογία, και η μόνη τους διαφορά είναι μια μονάδα παραπάνω του ενός στην προφορική βαθμολογία μαθήματος αυξημένης βαρύτητας, όπως είναι π.χ. τα Αρχαία κατεύθυνσης, τα Μαθηματικά κατεύθυνσης ή οι Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, αυτομάτως εγείρεται ανισότητα, καθώς η βαθμολογική διαφορά αυτών των δύο μαθητών φθάνει και τα 87 μόρια.

Δηλαδή και τους ίδιους ακριβώς βαθμούς να έχουν στα γραπτά, εάν έχουν 1 μονάδα διαφορά στα προφορικά ενός και μόνο μαθήματος, από τα 10 ή τα 13 στα οποία εξετάζονται, αυτομάτως ο ένας προηγείται του άλλου. Αυτό ενέχει στοιχεία αδικίας, καθώς εξαιτίας μιας μονάδας μπορεί να χαθεί η σχολή της επιλογής του μαθητή και να αλλάξει εντελώς ο προσανατολισμός του.

3. Τα μεγάλα ποσοστά των αναβαθμολογήσεων

Η προχειρότητα της βαθμολόγησης δεν φαίνεται μόνο από το πλήθος των αναβαθμολογήσεων, αλλά και από την άποψη των ίδιων των βαθμολογητών, οι οποίοι σε πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων δήλωσαν πως οι 7 στους 10 βαθμολογούν ... επειδή τους υποχρέωσαν να το κάνουν!

Το φαινόμενο εντοπίζεται στα θεωρητικά μαθήματα και οι αιτίες βρίσκονται στις πολλές εξετάσεις που γίνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα, στην παντελή απουσία συντονισμού των βαθμολογικών κέντρων, στις ασάφειες των θεμάτων, καθώς και στην προσωπικότητα και την υπευθυνότητα του βαθμολογητή.

Η λύση στο ζήτημα της βαθμολόγησης και των προβλημάτων που επιφέρει θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ενός πρότυπου βαθμολογικού κέντρου, στο οποίο θα γίνεται η πιλοτική διόρθωση ενός ορισμένου αριθμού γραπτών από κάθε μάθημα και στη συνέχεια θα απστέλλεται αναλυτική μοριοδότηση των λαθών στα υπόλοιπα βαθμολογικά κέντρα.

4. Το φαινόμενο της αντιγραφής

Όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία της έρευνας για την αντιγραφή που ακολουθεί, είναι φανερό ότι έχουμε διολισθήσει σε μια πιο χαλαρή επιτήρηση, η οποία επιτρέπει το φαινόμενο της αντιγραφής, κυρίως στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, σωστού - λάθους και αντιστοίχισης.

Επιβάλλεται ως εκ τούτου ο επανασχεδιασμός της λειτουργίας των εξεταστικών κέντρων. Η πληθώρα των εξεταστικών κέντρων οδηγεί στα προβλήματα επιτήρησης που προαναφέραμε. Οι επιτηρητές επιπλέον θα πρέπει να επιμορφωθούν για το ρόλο και τις αρμοδιότητες που πρέπει να έχουν.

Ακολουθούν τα στοιχεία της έρευνας στην οποία έλαβαν μέρος 1.560 μαθητές φροντιστηρίων της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της περιφέρειας.

Έρευνα για την Αντιγραφή στις Πανελλαδικές Εξετάσεις